De personages van Meriç Artaç

Van 2019-2021 was Meriç Artaç artist-in-residence bij Festival Dag in de Branding. De Turkse componiste leverde haar bijdrage aan acht edities Dag in de Branding vol muziek, muziektheater, installatiekunst en performance art. In november 2021 sloot zij haar residency af met een nieuwe opera.

In deze video vertelt Meriç meer over haar residency bij Festival Dag in de Branding.

Meriç Artaç (30) is geboren in Istanbul, waar ze als vijfjarige al naar het conservatorium ging. Haar master compositie haalde ze in 2015 bij Peter-Jan Wagemans in Rotterdam (Codarts). Muziektheater is de grote liefde van Meriç Artaç. Haar werk was de afgelopen jaren o.a. te zien en te horen tijdens de Gaudeamus Muziekweek, The Red Sofa muziekserie, de Muziektheaterdagen en het Amsterdamse Grachtenfestival. Naast componist is Meriç Artaç artistiek leider van het Rotterdamse AKOM Ensemble, coördinator van de compositieafdeling van Codarts en geeft ze compositieles aan het Conservatorium van Amsterdam.

Meriç Artaç werkte tijdens haar residency toe naar de opera The Arrival of Mr.Z. – première in Festival Dag in de Branding op zaterdag 13 november 2021. In de aanloop naar deze opera maakten we tijdens eerdere edities van het festival al kennis met de personages: Mr. Zanzun, Rudan, Zizos, Gece, Yori en Korke. Op deze pagina vind je een kort overzicht inclusief de tekeningen uit het schetsboek van Meriç.

Rudan – fluit, klarinet, piano, viool, cello en elektronica

In Rudan’s Coffee Break (2019) volgen we de protagonist Rudan, die niet in staat is contact te maken met zijn innerlijk. Rudan is een drukke zakenman wiens gedachten nooit stilstaan. In een poging greep te krijgen op zichzelf en de wereld om hem heen, maakt hij een ritueel van zijn koffiepauze.

De luisteraar zit als het ware in het hoofd van Rudan, de muziek drukt zijn donkere, depressieve gedachtenwereld uit in een lange stream-of-consciousness. De melodie wordt doorgegeven van het ene instrument naar het volgende, met een echo in de elektronica en lange noten als een schreeuw om hulp.

Ging in première in Pera Museum in Istanbul (versie voor strijkkwartet en elektronica), aangepaste versie uitgevoerd door het AKOM ensemble in Festival Dag in de Branding, oktober 2019 en tijdens de nieuwste versie tijdens Dag in de Branding x Rewire, september 2021

Zizos – sopraan, bariton, fluit, percussie

Het driekoppige personage Zizos (2020) ontpopt zich in de slotvoorstelling als de waakhond voor Mr. Zanzun, vrij naar de mythologische Cerberus, bewaker van de onderwereld. Meriç schreef een geheel nieuwe taal voor het universum van Zizos, waarbij iedere klank en lettergreep verbonden is aan een beweging. Zo componeerde Meriç niet alleen haar noten maar meteen een choreografie.

Centraal begrip in de sfeer van dit stuk is het woord ‘bescherming’. Meriç Artaç vertaalt dit in mythische klanken en rituele vormen waarmee een fantasiewereld wordt opgeroepen. De twee zangers en de fluitist vormen samen het personage Zizos, de percussionist verklankt de geluiden van de onderwereld. Het diepe geluid van de bariton vormt de baslijn voor het stuk, terwijl de herhaalde staccato patronen van de sopraan de stelligheid en kracht van het personage uitbeelden. De fluitist vult aan met korte melodische structuren. In de percussie partij wordt door de gong en triangel het rituele karakter van de verschillende delen benadrukt.

Bekijk de video van de repetities van Zizos met korte toelichting van Meriç.

Geschreven voor het Catchpenny ensemble; uitgevoerd in Korzo tijdens Festival Dag in de Branding, maart 2020

Geçe – sopraan en accordeon

Gece (“Nacht” in het Turks) is een door melancholie getekende figuur. Haar naam is in symbolische zin ook te begrijpen is als ‘blind, onwetend en kwetsbaar’ en ‘niet willen/kunnen zien’. Op grond van wie zij is treedt Gece alleen op in het donker; de nacht is haar domein. Het publiek zit middenin de voorstelling, in een donkere zaal. Het enige licht komt van lampjes in de pruik van Gece. Het aan/uit-patroon van deze lichtjes wordt gestuurd door muzikale motieven en is dus onderdeel van de partituur. Gece loopt rond en vertelt haar verhalen. Nachtblind als ze is, heeft ze in haar melancholische wereldbeeld alleen oog voor het verleden. Een tragische figuur, eenzaam en verdwaald in haar eigen wereld, laat het publiek nadenken over het thema eenzaamheid in onze moderne maatschappij.

De sfeer van dit werk is zeer melancholisch. De sopraan weeft prachtige melodieën op de clusters van de accordeon. Omdat Gece haar verhalen vertelt in verschillende talen, raakt de betekenis van de gesproken en gezongen tekst op de achtergrond en staat de muziek centraal.

Première in Festival Dag in de Branding online editie, juni 2021 

Korke – percussie en tapdanser

Het personage Korke is als klassieke narcist vooral met zichzelf bezig. Hij geniet van zijn eigen schoonheid en gratie. De muziek is sterk ritmisch, stevig en vol zelfvertrouwen. De twee uitvoerders fungeren als spiegelbeeld van elkaar met motieven die in echo-vorm worden herhaald. Wie de echte Korke is en wie de reflectie, blijft vaag.

Première in Festival Dag in de Branding online editie, juni 2021 

Yori – basklarinet, strijktrio en mime-speler

Yori is een angstig, introvert en kwetsbaar personage dat zich voortdurend verstopt. De basklarinet geeft met z’n grote bereik en subtiele laagte Meriç de mogelijkheid om de ups en downs van deze figuur te verklanken. De mime-speler geeft uitdrukking aan de lichtere, zachtaardige kant van Yori, zodat meerdere lagen van diens psyche zichtbaar worden.

Bekijk de video van Yori, uitgevoerd door David Kweksilber

Première in Festival Dag in de Branding online editie, oktober 2020.  

Mr. Zanzun

Mr. Zanzun is een gecompliceerd, manipulatief personage met twee verschillende kanten: zijn ‘achterkant’ is de jager, hij brengt de andere, zwakkere personages onder zijn controle en verzamelt ze in de zakken van zijn lange jas. Mr. Zanzun creëert een groep van mensen die hem volgen en gehoorzamen. Zijn ‘voorkant’ is een joviale, sociaal geaccepteerde figuur, een allemansvriend die zijn donkere kant verborgen weet te houden.

In de online editie van 6 juni 2020 introduceerde Meriç dit personage in een korte film. Bekijk de trailer.

Première eindopera The Arrival of Mr.Z. in Festival Dag in de Branding, za 13 november 2021. Locatie: Nieuwe Kerk.
Ook te zien op zo 14 november 2021 tijdens November Music, Den Bosch en op
do 9 december 2021 in Muziekgebouw aan ‘t IJ.