Timo: “Fuck, heb ik wéér een Gloria geschreven.”

Componist, performer en theatermaker Timo Tembuyser brengt zijn Missa Mama Nova naar Den Haag. Deze eigentijdse mis is een bijzondere performance met dans en koorzang over vrouwelijkheid. Tembuyser wil ‘de archetypische Moeder-energie’ bevrijden uit het keurslijf van de patriarchale christelijke traditie. Wij gingen met Timo in gesprek over dit bijzondere werk. Timo: “Ik dacht, fuck, heb ik wéér een Gloria geschreven.”

Waarom wilde je een eigentijdse mis schrijven?
‘Ik ben niet katholiek opgegroeid, maar wel groot geworden in de katholieke koortraditie. Ik ben lid geweest van het knapenkoor en ben altijd in koren blijven zingen. De muziek vind ik prachtig, maar op een zeker moment stelde ik vraagtekens bij de Latijnse teksten, die maar blijven hameren op de Heer, de Vader, jouw schuld. De Kerk is het ultieme patriarchaat. Naarmate ik ouder werd ging ik nadenken over mijn positie als jonge queer, als ‘zondaar’ binnen die traditie. Daarover ging mijn afstudeervoorstelling, Missa Homo Sacer, over de zondige mens. Het was bedoeld als een zelfstandig werk, maar ik merkte dat ik nog niet klaar was met het onderwerp en zo ontstond het idee voor een drieluik waarvan Missa Mama Nova het tweede deel is. Missa Homo Sacer was een koorconcert met een monoloog. Ik merkte dat ik meer wilde met het koor, dat ik het een eigen stem wilde geven. De muziek die ik componeer is heel polyfoon en dat vind ik een mooie metafoor. Deze nieuwe voorstelling is ook qua vorm polyfoon, met een cultureel en muzikaal diverse cast. Elk deel van het drieluik is een autonoom stuk en kun je helemaal los bekijken.’

Je maakte al een eerdere versie van dit deel, genaamd Missa Mater Sola. Kun je daar iets over vertellen?
‘Dat was de eerste versie van deze nieuwe mis over de moederfiguur. Veel materiaal is hetzelfde gebleven in Missa Mama Nova, maar wat eerder ontbrak was het laatste deel, de echte viering van de vrouw. Daardoor was Mater Sola vrij zwaar en nogal statisch. Sowieso is dit het meest uitdagende deel van de trilogie, een deconstructie van de kerk of van het vrouwbeeld van de kerk. Maria is in de katholieke traditie van alle vrouwelijkheid ontdaan, ze hebben zelfs een maagd van haar gemaakt, ze is gereduceerd tot iemand die rouwt om haar zoon.’

In welk opzicht was het zwaar?
‘Ik wilde de vrouw, de moeder in het licht zetten, maar ze kreeg geen lucht. Ze is een afgeleide van de Vader. De performers hadden er ook moeite mee, we liepen aan tegen het materiaal dat de kerk ons geeft, de teksten die we al tweeduizend jaar herhalen. Ik merkte dat conflict zelf ook: fuck, heb ik wéér een Gloria geschreven dat uiteindelijk over de Vader gaat. Waar blijft nou de vrouw? Maar op twee derde van de voorstelling springt dat traditionele vrouwbeeld aan stukken. Het laatste deel is een collectieve dans, een ‘sacred rave’. De mis zou een viering moeten zijn – niet van discriminatie maar van verbinding.’

Wat gaat er in het slotdeel van de trilogie gebeuren?
‘Dat weet ik nog niet! Misschien wordt het een installatie, of een solo. Het liefst zou ik het koor uit de eerste mis tegenover het koor uit de tweede zetten, maar dat is zo onhaalbaar, dat gaat nooit lukken. We hebben het er niet over, maar als maker maak je voortdurend keuzes uit gebrek. Er is geen geld, er is te weinig tijd. Ook daarom is het noodzakelijk dat ik veel voorwerk doe, zorg dat de muziek klaar is en de vorm vaststaat, en dat organisatorisch alles loopt. Ik zou heel graag langer samen met de performers aan een stuk werken en samen muziek maken. Dat verlangen ligt in het verlengde van Missa Mama Nova, waarin mijn eigen rol als maker gaandeweg kleiner wordt. Een eigen productiehuis, dat is wel een droom. Misschien wordt dat mijn volgende project.’

Missa Mama Nova van Timo Tembuyser is op 31 mei om 20:15u te zien in Theater a/h Spui. Info en kaarten