Zeno van den Broek: “een bijzondere ervaring om het stuk tot leven te zien komen”
Componist en beeldend kunstenaar Zeno van den Broek presenteert op 18 september samen met Slagwerk Den Haag Ma(n|chine) – een audiovisuele installatie voor vier slagwerkers en drie robots. Ma(n|chine) exploreert het spanningsveld tussen de technologie van algoritmen en de menselijke capaciteit muziek te creëren. De musici hebben als belangrijkste eigenschap het vermogen op elkaar te reageren, terwijl de drie machines snelheden kunnen bereiken die mensen niet halen. Wij gingen met Zeno in gesprek over de aankomende editie van Festival Dag in de Branding, het afgelopen corona-jaar en zijn fascinatie voor technologie.
Voor dit project ging je de samenwerking aan met Slagwerk Den Haag, hoe was dat?
De samenwerking met Slagwerk Den Haag (SDH) was erg inspirerend! Het was geweldig om te kunnen putten uit hun enorme ervaring en kennis en tegelijkertijd totale vrijheid te krijgen in het componeren van de muziek en de beelden. Ik heb SDH altijd bewonderd om hun enorme toewijding en focus op het podium, bij mijn werk spelen intensiteit en energie ook een belangrijke rol dus het was een bijzondere ervaring om het stuk tot leven te zien komen met de power van de SDH slagwerkers.
De afgelopen maanden zijn wij zeer beperkt geweest in onze bewegingsvrijheid. Wat heeft dit voor jouw werk betekend?
In mijn werk heeft de relatie tussen de mens en de (gebouwde)omgeving altijd een sterke rol gespeeld door mijn achtergrond in de architectuur. Door de lockdowns, die ik deels in Denemarken en deels in Nederland heb meegemaakt, werd ik mij nog bewuster van onze relatie tot de digitale omgeving: de virtuele meeting ruimtes en kamers van vrienden en collega’s die via de webcam binnen kwamen, namen de plek in van de fysieke ruimtes. Door deze ervaring is de digitale ruimte een grotere rol gaan spelen in mijn werk en ben ik meer digitale middelen gaan gebruiken zoals het ontwikkelen van audiovisuele apps. De afgelopen maanden hebben vooral in het teken gestaan van het onderzoeken en ontwikkelen van die media, in zekere zin ook een verplaatsing van het presenteren van werk in fysieke ruimtes naar het digitale domein. Tegelijkertijd ben ik erg blij dat we nu weer de fysieke podia op kunnen om kunst en muziek te delen en te ervaren.
Waar komt jouw fascinatie voor technologie vandaan?
Technologie speelt inderdaad een grote rol in mijn werk maar het blijft altijd een dienende functie hebben: het conceptuele denken is voor mij een van de belangrijkste aspecten van mijn werk, technologie stelt mij in staat ‘machines’ te maken en programmeren die de concepten tot uitvoering brengen. Mijn composities zijn vaak gebouwd op bepaalde principes en methodes maar staan niet 100% vast: binnen de grenzen die ik vanuit het concept bepaal is er een zekere vrijheid bij de uitvoering, zowel in beeld als geluid. Ik zoek hierbij naar een interne logica van het stuk waarbij op de verschillende niveaus, zowel de grote bogen van de opbouw van het gehele stuk tot aan de individuele noten en pulsen, alles aan elkaar relateert en op zijn plek valt. Het werken met algoritmes en techniek maakt dat mogelijk.
Bij MA(N|CHINE) draait het om de relatie tussen deze vormen van muzikale uitvoering door de mens en de machine: beide partijen hebben principes en methodes om mee te werken en tot uitvoering te brengen, vaak in relatie tot elkaar, maar ook zelfstandig. Zo begint het stuk met het aftasten en het imiteren van de installatie door de slagwerkers, waarbij het interpreteren en het aanvoelen van de techniek door de mens centraal staat. Later ontwikkelt de compositie zich, via een gedeelte van synchroniciteit tussen mens en installatie, naar een vorm waarbij de mens vrij is om te improviseren en de machinerie een ondersteunende rol heeft gekregen.
Wat kunnen de bezoekers verwachten van Ma(n|chine)?
MA(N|CHINE) is een vrij minimalistisch maar intens audiovisueel stuk waarbij de relatie tussen de mens en de machine op het podium wordt verkend. Het is dus zeker geen strijd tussen die twee partijen, maar juist een onderzoek naar de relatie die ontstaat tussen de uitvoerenden van vlees en bloed en de installatie, om zo een brug te slaan tussen de atomen en de bits. Door het werken met de sterktes en zwaktes van de verschillende uitvoerenden hoop ik een spannend stuk te presenteren dat prikkelt en schuurt maar ook vooral inspireert tot nieuwe inzichten in de relatie tussen mens en machine.
Zeno van den Broek – Ma(n|chine) met Slagwerk Den Haag staat op 18 september in Theater aan het Spui als onderdeel van het middagprogramma. Koop kaarten