Het is niet als Wachten op Godot – interview Meriç Artaç

The Arrival of Mr. Z heet de opera waarmee componiste  als composer-in-residence afscheid neemt van festival Dag in de Branding – maar uitgerekend Mr. Z is het enige personage dat ontbreekt in de credits. ‘Hij komt wel degelijk!’, verzekert Artaç. ‘Het is niet als in Wachten op Godot. De komst van Mr. Z is een groots, theatraal moment, hij verschijnt in licht en elektronisch geluid, als een oerkracht.’
– door Jacqueline Oskamp

Vaste bezoekers van Festival Dag in de Branding weten dat Mr. Z al langer rondspookt in de hoofden van Artaçs personages. In de afgelopen twee jaar wekte zij vijf muzikale karakters tot leven, die ze een voor een presenteerde aan het publiek. Ze zijn gebaseerd op ontmoetingen in het dagelijks leven. ‘Als componist is het belangrijk om je te verhouden tot de wereld om je heen. Vaak word ik gegrepen door iets wat ik op straat zie, iets extreems in iemands uiterlijk, zoals een eigenaardige manier van lopen, afwijkend gedrag. Dat prikkelt mijn fantasie: waarom is iemand zoals hij is? Wat is het geluid van zo’n neurotisch personage? Welk instrument geeft de diepte van zo’n karakter het beste weer?’

Ze vertelt dat ze Mr. Z en Yori (een ander personage in haar opera) op een dag samen zag op het Centraal Station van Rotterdam. ‘Ik zag een grote man met een enorme hoed en een lange jas. Ik stelde me voor dat hij een heleboel binnenzakken had in die jas en vroeg me af wat hij daarin verborg. Hij deed me denken aan een schepper die zijn creaties met zich meedraagt. Daarnaast stond een kleine, introvert ogende man. Een heel vreemd contrast. Had hij die man gevangen om in een van zijn zakken te stoppen?’

Zizos (fluit), Gece (sopraan), Korke (zang en tapdans), Rudan (bariton) en Yori (basklarinet) zijn de vijf personages die eerder als solist hun opwachting maakten, en nu gezamenlijk in afwachting verkeren van Mr. Z, hun schepper. Samen met regisseur Sjaron Minailo ontwikkelde zij het concept voor deze grand finale. De verteller in de opera – de actrice Funda Müjde – maakt als een Bijbelse profeet duidelijk waarom Mr. Z zo belangrijk: hij is de verlosser, die iedereen zal bevrijden uit zijn of haar beklemming.

Maar op het moment dat Mr. Z zijn entree maakt, wordt duidelijk dat hij zich niet om hen bekommert. Artaç: ‘In zijn ogen zijn zijn creaties af. En perfect. Dus waarom zou hij zich nog met ze bemoeien? Zij willen iets van hem, maar hij ziet hen niet staan, waardoor ze in diepe eenzaamheid worden gestort. Dat is een moment van transitie: ze worden op zichzelf teruggeworpen en realiseren zich dat ze wél elkaar hebben.’

De derde akte van The Arrival of Mr. Z staat dan ook in het teken van de interactie, die op verschillende niveaus het onderwerp is van deze opera. ‘Je kunt de vijf karakters beschouwen als de duistere kanten die ieder van ons in zich bergt. Iedereen is weleens gedeprimeerd, iedereen heeft weleens heimwee, we zijn allemaal in bepaalde mate narcistisch, allemaal moeten we iets in onszelf afschermen – dat zijn stuk voor stuk menselijke drijfveren. Nu de vijf individuen zich samenvoegen, worden ze completer en sterker.’

Ook in muzikaal opzicht gaan de vijf zich naar elkaar voegen. Speelt ieder in de eerste akte zijn eigen partij, in de tweede akte begint het muzikaal materiaal te veranderen, om in de derde akte te vervloeien: de musici imiteren elkaar, wisselen motieven uit, en spelen – letterlijk en figuurlijk – samen.
Eenzelfde proces maakten de musici door tijdens de repetities, aldus Artaç. ‘In de afgelopen twee jaar heb ik met ieder afzonderlijk gewerkt, ieder kreeg mijn volle aandacht. Nu moeten die vijf solisten samen het podium delen en iets van hun ego inleveren. Ze moeten hun houding veranderen en elkaar gaan aanvoelen. Dat is precies waar dit stuk over gaat.’

The Arrival of Mr. Z is te zien op
13 november bij Festival Dag in de Branding (Nieuwe Kerk Den Haag)
14 november bij November Music (Verkadefabriek Den Bosch)
9 december in het Muziekgebouw (Amsterdam).

Nieuwsgierig naar Artaçs personage studies? Lees hier meer

Altijd als eerste op de hoogte?
Schrijf u in op onze nieuwsbrief!

U ontvangt regelmatig programmanieuws en mooie aanbiedingen.

U gebruikt een verouderde browser van Internet Explorer die niet meer wordt ondersteund. Voor optimale prestaties raden wij u aan om een nieuwere browser te downloaden. Hiervoor verwijzen wij u door naar:

browsehappy.com sluiten