Peter-Jan Wagemans De Mannen van Minsk (Suite: 2014) is een theaterproductie die het midden houdt tussen opera, musical en hoorspel. Het ging in première eind 2013 waarop de componist uit het werk een vierdelige suite voor strijkkwartet samenstelde. Het theaterstuk (voor een bezetting met onder meer strijkkwartet) vertelt over de kinderen Annie en Bertje die geen zin hebben om te slapen waarop hun ouders hen vertellen dat ‘De Mannen van Minsk’ hen zullen ophalen als ze niet het licht uit doen. De vierdelige suite (met titels als Annie, Bertje, De Mannen van Minsk en Sorry) is illustratief voor Wagemans’ ontwikkeling na zijn Strijkkwartet uit 1997. Nog veel meer dan in het kwartet plaats hij moderne vondsten in een traditionele en populaire context. Ritmische energie domineert alle delen, melodie (soms met variatie en ontwikkeling) krijgt een belangrijke plaats.

Strijkkwartet nr. 1 (1997):  Peter-Jan Wagemans heeft een langdurige en ingrijpende ontwikkeling doorgemaakt. Tijdens zijn studie verdiepte hij zich uitvoerig in de gevolgen van het opgeven van de klassieke tonaliteit. Hij zag in dat het houvast in tonaliteit op meer gebaseerd is dan alleen de harmonie en zocht naar een eigen vorm van samenhang, overigens zonder die al te systematisch te presenteren, en met een liefde voor het barokke in de zin van het overdadige. In zijn vroegste werken lijkt hij er vooral op uit een voelbare cadans en een vaste puls zoveel mogelijk te frustreren. Met de jaren verdween enigszins die behoefte tot ontregeling, maar bleef de neiging tot overdaad. Hij vermengt graag elementen uit vele stijlen (evenals zijn grote held Bernd Alois Zimmermann) en een veelheid van heterogene elementen springt meer in het oog dan een beperking tot een klein aantal. Dit principe hanteerde hij op grote schaal in zijn Zevende symfonie (die een klein uur duurt) en op kleine schaal in zijn Strijkkwartet (dat ruim een half uur duurt). Ondanks de bezetting van louter strijkers is de compositie amper minder heterogeen. En dat meteen al in het eerste deel. De verscheidenheid aan texturen is enorm, de overgangen zijn even talrijk als abrupt en de voornaamste bindende factoren zijn het hoge tempo en de toepassing van een soort tonaliteit die de harmonie een als onbewust ervaren verband geeft. De titel van het tweede deel Organum is ontleend aan middeleeuwse muziek. Wagemans maakte eerder een instrumentatie van stukken van Guillaume de Machaut en hanteert hier middeleeuwse technieken, zoals parallelle lijnen in diverse stemmen en een nadrukkelijk gebruik van lang aangehouden orgelpunten. Voor de overige delen zocht hij zijn inspiratie elders. ‘Give me the wings of faith to rise’ kenmerkt zich door vele toonsherhalingen en zachte klanken. ‘Fiery the angels fell’ is een uitspraak van de androïde Roy Batty die in de film Blade Runner zijn schepper vermoordt; in dit deel ontstaan veel harmonieveranderingen doordat in akkoorden voortdurend noten verschijnen en verdwijnen. Kenmerkend voor alle delen is het overwicht van de harmonie boven het contrapunt. Ritme is belangrijker dan melodie; continuïteit is, ondanks de verscheidenheid aan texturen, cruciaal. Het accent is verlegd van de soms hortende overdaad naar de lange lijn.