Worden we wie we zijn in de blik van de ander? Die filosofische vraag is de motor achter het project Prima Materia van Myrtó Nizami, die met deze eindpresentatie haar tweejarige traject als composer-in-residence van Festival Dag in de Branding afsluit. In nauwe samenwerking met sopraan en performer Kristia Michael, Ensemble Modelo62 (percussie, gitaar, klarinet & contrabas), audio engineer Siavash Jafari en videokunstenaar Luca Tornato Serafini onderneemt Nizami een ingenieuze reis naar het onderbewuste, met de Portugese dichter Fernando Pessoa als gids. Achter ieder masker schuilt een nieuw masker, zegt Pessoa in zijn ‘Sonnet VIII’. Wie ben ik echt, als mijn identiteit een matroesjkapop is?
In vorige edities van Dag in de Branding toonde Nizami al intrigerende tussenresultaten van haar zoektocht. Niet al dat materiaal keert terug in dit eindwerk; zo zal uit een op Pessoa’s gedicht gebaseerde compositie van juni vorig jaar vanavond niets te horen zijn: “Dezelfde bron, maar een ander stuk,” zegt ze daarover: “Het was een belangrijke stap in de ontwikkeling van het project, maar sindsdien heeft het een andere vorm aangenomen.”
De twee scènes die ze in de editie van afgelopen maart presenteerde zijn wel integraal opgenomen in Prima Materia III, ‘The Last Mask’. Nizami onderzocht daarin het evenwicht tussen compositie en improvisatie, de mogelijkheden van de ruimtelijke verspreiding van het geluid, de afstand tussen performers en publiek (hoe nabij kun je komen?) én de bijdrage van visuals aan de muzikale dramaturgie. Al die verschillende aspecten keren terug in dit eindwerk, waaraan ze een geheel nieuwe derde en laatste scène heeft toegevoegd. Ook de visuele presentatie is hetzelfde gebleven, met een centraal opgesteld bed en lange transparante gordijnen, die tevens dienst doen als projectieschermen. In totaal duurt het werk 24 minuten.
Prima Materia III, ‘The Last Mask’ is een kameropera met één personage, dat twee verschillende rollen vertolkt. Performer Kristia Michael is zowel observator als geobserveerde, zowel wetenschapper als onderzoeksobject, zowel verteller als dromer. Gezeten op haar bed met een klamboe annex projectiescherm daalt ze af in haar diepste dromen. In elke scène staat een droom centraal, waarin het personage steeds een stap verder terug in de tijd zet, tot aan de kindertijd, terwijl ze simultaan zichzelf bekijkt. In de laatste droom komt mogelijk een einde aan haar dualiteit – dat mag de toeschouwer zelf invullen.
Vragen over identiteit zijn van alle tijden, maar hebben een nieuwe betekenis gekregen in onze huidige wereld, waarin alomtegenwoordige technologie en media de perceptie van onszelf en de werkelijkheid compliceren. We zijn voortdurend bekeken, presenteren voortdurend andere façades, we zijn een fragmentatiebom van ‘zelven’ en tóch ervaren we onze identiteit als ‘heel’. ‘The Last Mask’ ensceneert die gespletenheid in een setting die zowel een laboratorium als een droomsequentie is.
Maar Nizami hoopt vooral dat het werk ‘openstaat’ voor allerlei interpretaties: “Ik wil het niet dichtmetselen met thema’s en ideeën. Mijn eigen interpretaties vind ik eigenlijk het minst interessant. Het ergste lijkt het me als iemand achteraf zegt: ik heb het niet begrepen. Er is niet iets wat je moet begrijpen, ik creëer alleen een denkrichting.” Zo biedt Prima Materia III, ‘The Last Mask’ een bedding waarbinnen een ieder zijn of haar eigen verbeelding de vrije loop kan laten.
Als voorprogramma zal ensemble-in-residence SKETCH351 zich om 18:30 voor het eerst presenteren. SKETCH351 is een muzikanten ensemble dat zich toelegt op hedendaagse muziek en creatie. Als maker-in-residence voor Dag in de Branding presenteert de groep een klein voorbeeld van hun Fluxus-inspired playground– een performatief origineel werk dat hun reflecties op de absurditeit van het dagelijks leven omvat.
