Net als veel van zijn collega’s worstelde de Amerikaanse componist John Adams met de poel van compositietechnieken waar zijn 20e eeuwse voorgangers in beland waren. Zelf zegt hij daarover in zijn boek “Hallelujah Junction, composing an American life”, dat er een moment was waarop hij diep getroffen was door de emotionele kracht van de 19e eeuwse romantische muziek van Wagner en Schumann. Bij die muziek hoor je dat het de componisten er om te doen is om de emotionele kracht zo tastbaar mogelijk te maken. Hoe anders is dat met de moderne muziek in de tweede helft van de 20e eeuw!
Met dit inzicht was het voor Adams duidelijk dat hij zich tegen die verwijdering tussen publiek en muziek zou keren. Het moest mogelijk zijn om zijn neiging tot intellectueel avonturisme te combineren met een stevige dosis emotionaliteit of zoals hij zelf zegt: om een pelgrimstocht te maken van “the Land Without Feelings” naar “Hallelujah Junction”.
Dat hij in die tocht geslaagd is, mag blijken uit het wereldwijde succes van zijn opera’s “Nixon in China” en “The Death of Klinghoffer”. Natuurlijk maakt Adams daarbij nog steeds gebruik van wat de compositorische reuzen voor hem tot stand gebracht hebben. Maar … zijn bronnen liggen niet alleen bij zijn directe voorgangers zoals John Cage, Steve Reich en Philip Glass, ook Rachmaninov en Wagner komen langs, of compleet andere populaire muzieksoorten als boogie-woogie, circuspolka’s en jazz.
Hallelujah Junction is overigens een bestaande locatie nabij een Highway Crossroad bij de grens van Nevada en California. Het is van oorsprong een goudzoekersplaatsje. Twaalf jaar voor zijn boek in 2008 verscheen, schreef Adams de compositie met dezelfde titel. Zoals vaker met de literatuur voor twee piano’s is het een juweeltje uit de kraamkamer van de componist. Het is briljant, rauw, expressief en toont de bedoelingen van de componist in een ongepolijste vorm. Het is niet voor niets dat het Pianoduo deze compositie met alle plezier wil laten horen.
John Adams wil met zijn muziek een zo breed mogelijk publiek bereiken. Door Hallelujah Junction in de serie Daydreaming in Dag in de Branding en het Paard van Troje te programmeren wordt aan dat streven tegemoet gekomen. Bijzonder detail is dat de programmering van dit stuk in het Paard als het ware model stond voor het concept van Dag in de Branding. Je zou zelfs kunnen zeggen dat deze compositie tot het ontstaan van dit festival heeft geleid: Cees van Zeeland is immers niet alleen de helft van het Pianoduo maar ook de initiator van Dag in de Branding.
Over het Pianoduo
Gerard Bouwhuis en Cees van Zeeland spelen sinds hun conservatoriumtijd samen en startten in 1978 als Pianoduo. Hun voorkeur, en daarmee ook hun specialisatie, gaat uit naar het repertoire van de 20e eeuw. Er is veel repertoire voor 2 piano’s dat weinig of niet gespeeld wordt. Dat heeft niet zozeer te maken met de kwaliteit van de muziek, maar eerder met de beperkte mogelijkheden om binnen het circuit van de kamermuziek met twee goede gelijkwaardige vleugels te werken.
De twee piano’s bieden componisten veel mogelijkheden om “orkestraal” te experimenteren zonder meteen te verzanden in “orkestrale klankleuren”. De focus ligt daardoor bijna vanzelf op de prachtige combinatie van structuur en emotie. Het resultaat is een intrigerend repertoire, met een percentage meesterwerken dat kan concurreren met bijvoorbeeld de muziek voor strijkkwartet.
Het Pianoduo heeft een groot aantal componisten ertoe geïnspireerd om voor hen te schrijven. Deze duurzame en vruchtbare samenwerking heeft geresulteerd in een uitgebreid en uniek repertoire dat op vele podia in binnen- en buitenland gepresenteerd is.
Niet alleen op het gebied van repertoire maar ook wat betreft het uitvoeringsniveau heeft het Pianoduo een reputatie. Op festivals voor hedendaagse muziek is het dan ook een graag geziene gast.
Hauschka is het alias van de in Düsseldorf werkzame Volker Bertelmann. Na tien jaar als klassiek pianist te hebben opgetreden nam Bertelsman de naam Hauschka aan. Vanaf dat moment concentreerde hij zich op het fenomeen van de ‘geprepareerde’ piano. Hij deed dit met de vooropgezette, ietwat sarcastische bedoeling om het traditionele verwachtingspartroom te ondermijnen dat kleeft aan de concertvleugel en de daarbij horende uitvoeringspraktijk. In de traditie van John Cage prepareert Hauschka de klankkast en snaren van de door hem bespeelde vleugels met allerlei ‘wezensvreemd’ materiaal, zoals plakband, schroeven, stukjes rubber, ping pong ballen, vilt, aluminiumfolie, pruiken en wat hem verder van pas lijkt te komen. Dat zijn concerten ‘speels en avontuurlijk’en ook ‘onconventionele’ worden genoemd, mag niemand verbazen. Inmiddels is zijn alias en life-show een begrip geworden. Mojo Magazine: “De klanken die Bertlemann uit zijn piano tover zijn ronduit verbluffend.”
Samuli Kosminen is naast een percussionist ook Finlands meest innovatieve sampler. Kosminen, wat kosmisch betekend in het Fins, studeerde aan het Helsinki Pop & Jazz Conservatorium, kwam uit voor Finland in het Eurovisie Songfestival.