LOOS goes Transatlantic

Tijdens deze zesde editie van Dag in de Branding gaat Phantasmagoriettas from Crescent City van de Amerikaanse componiste Anne LeBaron in première. Het LOOS Electro Acoustic Media Orchestra, drie Amerikaanse zangsolisten en de uit Los Angeles afkomstige sounddesigner Phil Curtis voeren deze opera uit in directe samenspraak met de componiste zelf. Het werk is een zogenaamde hyperopera; interactie tussen beeld, geluid en elektronica speelt een grote rol. Het is een zangspel met een verhaallijn en karakters, gezongen door de drie solisten. De New Yorkse regisseur Yuval Sharon maakt eveneens deel uit van het Amerikaanse team. LOOS voelt zich nauw verwant met LeBaron vanwege de vele overeenkomsten. De Amerikaanse is een virtuoos harpiste, evengoed als de LOOS-musici uitstekende uitvoerders zijn. Niet voor niets hebben veel componisten werken speciaal voor LOOS geschreven. Ook telt LOOS nogal wat leden die, evenals LeBaron, zelf componeren. En net als LOOS maakt LeBaron gebruik van interactieve elektronica, improviseert ze en werkt ze veel met andere media. Ook werkt LOOS altijd in een sterke interactie met de componist, waardoor de rol van het ensemble groter wordt dan die van alleen uitvoerder. Een manier van werken die LeBaron graag opzoekt. Nieuwe wegen bewandelen, tegen de stroom in varen, ook die eigenschappen van LeBaron is LOOS niet vreemd.

Na de presentaties van LOOS in mei 2007 in CAL Arts, het befaamde instituut voor kunst en nieuwe media in Los Angeles waar LeBaron compositie doceert, gaan LOOS en LeBaron voor het eerst samen het experiment aan, dus de uitkomst van de optelsom van de Haagse en de Amerikaanse aanpak ligt open. LOOS vertegenwoordigt de Haagse School, een specifieke richting in de hedendaagse gecomponeerde muziek die zich onder andere kenmerkt door het ontbreken van franje en opsmuk. Voor de LOOS-leden is het een bijzondere ervaring om de lucide, heldere en lichtvoetige esthetiek van de Amerikaanse West Coast uit te voeren, zoals het voor LeBaron een ontdekkingsreis is om te werken met de voorkeuren voor kale esthetiek van LOOS. Maar een intensieve interactie is het hoe dan ook.

Voorheen werkte LOOS in deze zelfde vorm onder meer nauw samen met Louis Andriessen in zijn compositie Hout, die later in een meer uitgewerkte vorm terugkwam in diens opera Rosa. Deze diepgaande interactie is voor componisten soms onontbeerlijk voor het compositieproces. En dat is precies de functie die LOOS in Dag in de Branding heeft: het proces, de totstandkoming laten zien. Wat het publiek te zien en te horen krijgt, is de uitgewerkte vorm van de uitvoerige discussies die eerder zijn gevoerd tussen componist, musici en andere betrokkenen.

De fantasmagorie uit de titel is volgens Van Dale ‘het door optische middelen tevoorschijn brengen van menselijke en andere figuren in een donker vertrek’. In Phantasmagoriettas from Crescent City is inderdaad een belangrijke rol voor beeld weggelegd. Petra Dolleman maakt de beelden en werkt daarbij, net als de musici, in nauwe samenspraak met LeBaron.

Extra bijzonder aan dit concert is de combinatie van twee vertegenwoordigers van de Amerikaanse moderne muziek in één programma. Want naast LeBarons hyperopera staat ook Galileo op het programma, een werk van Tom Johnson. Deze laatste, degene die de term ‘minimal music’ lanceerde, gaat minimalistisch en mathematisch te werk. Daartegenover staat LeBaron die juist heel vrij met de media en de relaties daartussen omgaat. Dit is fysiek vrij letterlijk vormgegeven, want de grote zaal van Theater Zwembad de Regentes is ontdaan van de tribune, en de werken worden meteen na elkaar aan de ene en aan de andere kant van de zaal uitgevoerd. Het publiek kan zelf een plaats kiezen tussen deze twee ‘polen’ en een positie bepalen ten aanzien van het materiaal.