Wat hoor je in de bufferzone tussen stad en zee? Dat is de vraag die Kluster5 met dit programma stelt. Zoals kunstenaar Hendrik Willem Mesdag met zijn beroemde Panorama een visuele impressie van het Scheveningse duingebied bood, zo laat Kluster5 hóren wat zich daar tegenwoordig 360 graden om je heen bevindt. Kluster5 – uiteraard met saxofoon, zoals in alle concerten van deze editie van Dag in de Branding – behoort tot de interessantste jonge ensembles van Nederland. In Sonic Panorama presenteren ze muziek van zes componisten van rond de dertig. Het programma ligt ingebed in een soundscape van veldopnames die componist Guzmán Calzada Llorente (afgelopen twee jaar maker-in-residence bij het festival) maakte bij de Scheveningse pier.
Een programmeur kiest natuurlijk niet tussen zijn ‘kinderen’, maar toch: volgens gastcurator Jan-Peter de Graaff was het programma van Kluster5 ‘het leukst om samen te stellen’. Omdat het werk van zijn generatiegenoten bevat, die hij bijna allemaal goed kent. De titel Kermis in de hel van Max van Platen verwijst naar een Brabantse uitdrukking over een bepaald weerfenomeen, namelijk het gelijktijdig optreden van regen en zonneschijn. Toen De Graaff de titel hoorde moest hij echter meteen aan het reuzenrad op de pier van Scheveningen denken. De muziek van Van Platen is ‘heel precies en geconcentreerd’, heel anders dan die van hemzelf, zegt De Graaff: ‘Max kan maandenlang nadenken over één akkoord, geweldig vind ik dat.’
Ook de titel Carousel van Amarante Nat roept kermisassociaties op, maar het is juist een rustig sferisch stuk. Piano en vibrafoon hebben het voortouw, met zachte zwevende akkoorden, terwijl gitaar, viool en baritonsax af en toe accenten geven. Baritonsaxofonist Daan van Koppen van Kluster5: ‘Amarante schreef dit werk voor ons programma The Hague Essentials, dat we tijdens de coronacrisis maakten. We hebben het alleen nog maar als livestream gespeeld, nooit live voor publiek.’
Beach days van Remy Alexander heeft eveneens een relaxte vibe, met een constante puls van gitarist Martin van Hees waartegen een weefsel van allerlei motiefjes klinkt. Jan-Peter de Graaff heeft er een duidelijke strandassociatie bij: ‘Je ligt naar de ondergaande zon te kijken en ziet de wereld langzaam in donkerte verdwijnen.’ Bianca Bongers, die in 2022 indruk maakte met haar debuutalbum Surrounded by air, bewerkte voor Kluster5 een bestaande compositie. De Graaff: ‘Bianca’s muziek en werkwijze verschillen hemelsbreed van die van mij, dat maakt haar werk voor mij zo boeiend. Haar muziek gaat over objecten in de ruimte, ze werkt vanuit gevoel, maar ook heel wiskundig. Zulke paradoxen, daar houd ik van.’
Lost & Found van de Amerikaanse Molly Joyce was een van de eerste stukken die Kluster5 na de oprichting in 2015 speelde. Joyce studeerde in die periode als uitwisselingsstudent bij Martijn Padding in Den Haag; inmiddels neemt haar carrière in de VS een vlucht. In de context van Sonic Panorama gaat het werk over verloren objecten die de zee teruggeeft, maar ook over de sporen die achterblijven op het strand wanneer de mensen zijn vertrokken.
Van De Graaff zelf staan ook twee werken op het programma. Reeks en progressie gaat over lijnen en patronen, zoals de rimpels die achterblijven in het natte strandzand wanneer de branding zich bij eb heeft teruggetrokken. Daan van Koppen noemt het ‘een van de uitdagendste stukken die we hebben gespeeld. Jan-Peter weet ontzettend goed wat hij met onze instrumenten kan doen. Het is heel hecht gecomponeerd, van een heel klein motief maakt hij enorm veel materiaal. Je wordt echt alle kanten op geslingerd.’
Zandzeebar, vernoemd naar een strandtent op zijn geboorte-eiland Terschelling, is een drieluik voor solo baritonsax dat verschillende kanten van het instrument laat horen, aldus De Graaff: in ‘Zand’ klinkt hij ‘ruw, vegerig en korrelig’, in ‘Zee’ juist vloeibaar en legato. En ‘Bar’ is een eerbetoon aan de jazzkant van de sax, waarbij De Graaff dacht aan saxofonist Leo Pellegrino, die met zijn band Too Many Zooz als een guerrilla-groep dansend populaire nummers speelt in de New Yorkse metro. Daarmee is het ook een knipoog naar de wereldpremière van De Graaffs Concerto metropolitain op het avondprogramma, waarvoor Parijse metrosurfers een inspiratiebron vormden.
Kluster5
Isa Goldschmeding, viool / Martin van Hees, gitaar / Daan van Koppen, saxofoon / Tim Sabel, piano / Kalina Vladovska, slagwerk
Guzmán Calzada Llorente, tape / Oscar Bouwmans, geluid