Quatre Chants our franchir le seuil is de laatste compositie die Gérard Grisey voltooide. Alsof hij zijn vroegtijdig einde voorvoelde, wordt de dood in alle vier teksten gethematiseerd.
1 La mort de l’ange | 2 La mort de la civilisation | 3 La mort de la voix | 4 La mort de l’humanité
Grisey gebruikt teksten uit vier verschillende tijdperken en culturen: versregels van de Franse Christian Guez-Ricord (1948-1988); grafinscripties uit het Egyptische Middenrijk (ca. 2040-1783 v.Chr.); verzen van de Griekse dichteres Erinna (ca 600 v.Chr.) en fragmenten uit het Gilgamesj-epos (ca. 2112-2000 v.Chr.). Opvallend is dat geen enkele tekst het stervensproces als angstwekkend beschouwt, maar als overgang naar een andere bestaansvorm – vandaar de titel ‘vier gezangen om de drempel over te steken’.
De ‘spectralist’ Grisey was een meester in het creëren van zinderende klanklandschappen en heeft zich in zijn zwanenzang nog overtroffen. Ritselende brushes op een grote trom; reciterend, soms stamelend gezang, en microtonale stemmingen evoceren een klinkend schimmenrijk. Berusting en kalmte overheersen, maar onverwacht dalende, lamento-achtige mineurdrieklanken grijpen je onverbiddelijk bij de strot. Met minimale middelen schept Grisey een maximum aan zeggingskracht.
Tekst: Thea Derks
Éclairs sur l’au delà is de laatste grootschalige compositie die Messiaen componeerde. Het wordt gezien als een samenvatting van zijn muzikale leven. Een terugblik op ruim zestig jaar muzikale- en spirituele activiteiten waarin vooral de invloed van zijn Turangalîla symfonie, zijn Chronochromie en Les élues marqués du sceau én van zijn Quatuor pour la fin du temps zijn terug te horen. We luisteren ook naar het geluid van de liervogel: een nieuwe ‘solist’ in het oeuvre van Messiaen. In het negende deel, Plusieurs oiseaux des arbres de Vie, horen we de zang van vijfentwintig vogels gespeeld door achttien houtblazers. Volgens de weduwe van de componist moeten we het werk beschouwen als “een serie meditaties omtrent het hiernamaals en het hemelse Jeruzalem”.